یکی از مسائلی که مورد تأکید مسیحیت است گناه همه بشر، مخصوصاً انبیاء است که البته دارای تبعات منفی زیادی میباشد که حداقل آن تجویز گناهان و فسادهای اینچنینی برای مردم است. به عنوان نمونه پیامبران – نعوذ بالله - زانی، حقّه باز، چشم چران، زانی با دختران خود، شرابخوار، درغگو و ... معرفی میشوند که در کتاب مقدس مسیحیان نمونههای زیادی آورده شده است:
1. سِفْر پیدایش فصل 19، آیه 30 به بعد؛ جریان زنای لوط پیامبر(علیه لسلام) با دخترانش
2. سفر تکوین، فصل 9، آیه 20 تا 25؛ جریان مستی نوح(علیه لسلام)
3. سموئیل 2، فصل 11، آیه 2 تا 27؛ داود (علیه لسلام) را عاشق زن مردم و زانی و حقّه باز معرفی می کند
و ...
اما این اعتقاد با مبنای اسلام مخصوصاً شیعه مناسبت ندارد و لذا ما معتقد به عصمت انبیاء چه قبل از بعثت و چه بعد از بعثت مخصوصاً بعد از بعثت در ابعاد ذیل هستیم:
1. عصمت از شرک و کفر
2. عصمت در دریافت، حفظ و ابلاغ وحی
3. عصمت از گناه
4. عصمت در تشخیص موضوعات احکام شرعی
5. عصمت در تشخیص مصالح و مفاسد امور مربوط به زندگی اجتماعی
6. عصمت در مسائل مربوط به زندگی شخصی و عادی
دلایل عقلی عصمت
1. لزوم بعثت در نبوت
غرض اصلی از بعثت پیامبران الهی، این بوده است که معارف و احکام الهی را در دسترس بشر قرار دهند، تا حجت الهی بر آنان تمام شود[i]
بدیهی است این غرض، در گرو آن است که پیامبران در دریافت، حفظ و ابلاغ معارف و احکام الهی از هرگونه خطای عمدی و سهوی مصون باشند و از طرفی، چون ابلاغ و تبیین احکام الهی، گاهی از طریق فعل پیامبر انجام میگیرد، عصمت از خطا در افعالی که مربوط به تبیین شریعت است نیز، لازم است.[ii]
2. عصمت و وثوق مطلق
استوارترین و شامل ترین دلیل عقلی بر لزوم عصمت پیامبران، همان است که «خواجه نصیر الدین طوسی» بیان فرموده است: پیامبر(صلی الله علیه وآله) باید معصوم باشد؛ تا مورد وثوق و اعتماد باشد و در نتیجه غرض نبوت حاصل شود .[iii]و مواردی دیگر که برای رعایت اختصار بیان نمیکنیم.
دلایل عقلی عصمت امام
- حفظ دین در گرو عصمت امام است
مسئولیت حفظ دین از خطر تحریف و تغییر، برعهده امام است، چنانکه او عهده دار هدایت دینی افراد نیز می باشد. بدیهی است انجام این دو مسئولیت و تحقق بخشیدن به این دو آرمان دینی، در گرو مصونیت امام از خطا و انحراف است، به خصوص اینکه هدایتگری در سخن و گفتار خلاصه نمیشود بلکه تأثیر عمل امام در جهت دادن به رفتار جامعه، به مراتب بیشتر از گفتار اوست. به همین دلیل، باید امام در فهم و بیان احکام دینی و نیز در عمل به آنها، مصون از خطا و لغزش باشد تا پیروان خود را به طور صحیح هدایت کند.
2. استحاله تسلسل
یکی از جهات نیازمندی جامعه دینی به امام این است که مردم در شناخت دین و اجرای آن مصون از خطا نیستند. بنابراین، اگر امام نیز مصون از خطا و لغزش نباشد، به امام دیگری نیاز است. نقل کلام به امام دوم میکنیم، اگر او نیز معصوم نباشد، امام دیگری لازم است. اگر رشته را ادامه دهیم در جایی پایان نمیپذیرد و به تسلسل میانجامد، و روشن است که تسلسل باطل است. بنابراین، باید در یک زمان، بی نهایت امام وجود داشته باشد که امتناع آن امری است بدیهی، پس نتیجه میگیریم که باید امام مصون از خطا و لغزش باشد.
خلاصه این دو برهان در کتاب «تجرید الاعتقاد» خواجه نصیرالدین طوسی(ره) به این صورت آمده است: «امتناع التّسلسل یوجب عصمته و لأنّه حافظٌ للشّرع» امتناع تسلسل در امامت موجب عصمت امام است، و نیز امام حافظ شرع است، پس امام باید معصوم باشد.[iv]
[i] . (سوره نساء، 165)
[ii] . (قواعد المرام، ص125 و 126؛ اللوامع الالهیه، ص 245 - 266).
[iii] . (کشف المراد، قسمت عصمت نبوت).
[iv] . (تجرید الاعتقاد، مبحث امامت)
برای تحقیق بیشتر مراجعه شود به کتبی چون: التقریب المعارف، ص100؛ المنقذ من التقلید، ج2، ص278؛ قواعد المرام، ص177؛ اللوامع الإلهیه، ص330 و...
- سه شنبه ۲۴ دی ۹۲
- ۱۵:۲۷
- ۲۸۱۹
- ۰