مسیحیت شناسی

از آموزه‏های الهیات مسیحی، فروش بخشایش یا آمرزش نامه(Indulgence ) است ؛ آمرزش نامه در آیین کاتولیک روم، یعنى بخشودگى ناتمام مجازات هاى دنیوى به سبب ارتکاب گناه و پس از آن که گناه به وسیله آیین توبه بخشوده شود.

 به نظر کلیسا گناه انسانها فقط با خرید آمرزش‏نامه یا قباله تطهیر پاک می‏شود و بهشت در اختیارش قرار می‏گیرد و از این طریق سرمایه هنگفتی را مالک می‏شدند. این سنت نامعقول کلیسا با مخالفت طبقه حکام و دولتها و روشنفکران از جمله مارتین لوتر وهمچنین مردم آنروزگار مواجه شد زیرا در قرن شانزدهم نخستین نسیم های حس و حال ناسیونالیستی درمردم اروپا وزیدن گرفته بود و از این که با خرید آمرزش نامه‏ها، جیب کلیسای رم را پر نمایند ، ناراضی بودند. هرچند که این نارضایتی ها در خفا مطرح می گردید.[i]

الهیات آمرزش نامه ها بر این مفهوم استوار است که با آن که جرمِ گناه و مجازات ابدى آن، به وسیله آیین توبه بخشوده مى شود، محبت و عدالت الاهى خواهان آن است که فرد گناهکار براى جرم خود تاوان بپردازد؛ در این دنیا یا در برزخ.

تاریخ آمرزش نامه پیوند محکمى با مقررات توبه در کلیساى اولیه مسیحى دارد. آیین توبه در بسیارى از اوقات براى اشاره به تعمیدى ثانوى و دشوارتر به کار رفته است که طى آن فرد توبه کار مى کوشید تا نه تنها خود را از جرم گناه، بلکه از مجازات دنیوى نیز رها سازد. براى نیل به این هدف، توبه هاى تنظیم شده (قانونى) براى جبران دَیْن، و تاوانِ مجازاتى مقرر مى شد که ناشى از گناه بود. بعدها در اوایل قرون وسطا، شیوه هایى مطرح شد که توبه قانونىِ طولانى، جاى خود را به دوره هایى از روزه گیرى (معمولا چهل روز، یک قرنطینه) نمازهاى شخصى خاص، خیرات و پرداختِ پول که قرار بود براى مصارف دینى استفاده شود، داد. اولین کسى که اقدام به اعطاى آمرزش نامه کامل یا مطلق کرد، پاپ اربن دوم به مناسبت جنگ صلیبى اول (1095) بود. در فرمان آمرزش نامه آمده بود: «هر که تنها از سرِ پارسایى و نه براى به دست آوردن شهرت یا پول، به اورشلیم رود تا کلیساى خدا را آزاد کند، مى تواند آن سفر را به جاى همه توبه حساب کند.»

پس از قرن دوازدهم، توجه به آمرزش نامه ها بسیار شایع شد. اینوسنت دوم آمرزش نامه اى چهل روزه براى دیدار و سهیم شدن در تزیین کلیساى بزرگ کلونى اعطا کرد (1132). به سرعت هر کلیسایى فارغ از میزان اهمیتش براى تسریع در کار بازسازى، آمرزش نامه اى خاص خود داشت. فقدان آشکار تناسب میان مبلغ ناچیز پولى که اهدا مى شد، با مجازاتى که آمرزیده مى شد، الاهیدانان بزرگ و فهیمِ آن عصر را با مشکلى مواجه ساخت. راه حل پیشنهادى آنان این بود که پول هاى اهدایى و سایر کارهاى زاهدانه را نباید جایگزین هایى براى توبه قانونى دانست، بلکه آنها شرایطى براى کسب آمرزشند. این خزینه سرشارِ از شایستگى کلیسا است که دَیْن گناه را جبران مى کند.

رسمِ طلب کردن هدایا به عنوان شرطِ لازم براى آمرزش نامه هاى خاص، به شکلى اجتناب ناپذیر راه را براى سوء استفاده هاى جدى فراهم ساخت. پول هاى گردآورى شده اى که سر از جیب هاى کشیشان آزمند و دریافت کنندگان حرفه اى درآورد، مبلغ کمى نبود. دست کم محتمل است که واعظان از حدود این آموزه پا را فراتر گذاشتند و افراد خوش باور را به این بیراهه انداختند که باور کنند که آمرزش نامه، بدیل و جانشین رنج و اعتراف حقیقى است. نیز به نظر مى رسد که این اصطلاحِ بسیار شایعِ «از هر گناه و مجازات» در این بدفهمى سهیم بود.

مواد 95 گانه مارتین لوتر (1517) تا اندازه اى اعتراض به کاربستِ خودسرانه و عنان گسیخته آمرزشنامه ها بود ودرشعله ور شدن آتش مناقشه بر سر آمرزش نامه سودمند افتاد. با این حال، تا زمان برگزارى شوراى ترنت در سال 1562، به سوءاستفاده هاى ناشى از فروش آمرزش نامه ها ادامه داده شد. نام و منصب خزانه دار (quasetor) و نیز همه امتیازات آن لغو شد. پنج سال بعد، پیوس پنجم همه آمرزش نامه هایى را که براى آنها پرداختِ پول و خیرات تجویز شده بود، لغو کرد و دستور داد تا اسقفان تمامى نامه هاى پاپى (briefs) را که در آن این آمرزش نامه ها اعطا مى شد، نابود کنند. با این حال، کلیساى کاتولیک رم از این اعتقاد دست برنداشت که از خزینه شایستگى کلیسا مى توان دین گناه را پرداخت. در اعتقادات و سنت امروزىِ کلیساى کاتولیک رم، فرد براى کسب آمرزش باید در موقعیت فیض باشد. به عبارت دیگر، او نباید در ذمه خود هیچ گناه نابخشوده بزرگى داشته باشد. او باید نیت کسب آمرزش داشته، شخصاً کارهاى نیک تجویزشده را انجام دهد. آمرزش نامه ها را مى توان در مورد ارواح مردگان نیز به کار برد. در این موارد، کلیسا نمى تواند آمرزش نامه ها را مستقیماً به مردگان اعطا کند. آمرزش نامه ها را تنها مى توان بنا به تقاضا نه به عنوان یک هدیه اعطا کرد.[ii]